برگزاری دوره های فهم تاریخی ادبیات را از سال پیش آغاز کردم. در طول یک سال گذشته پنج دوره برگزار شده است. هم در موضوع ادبیات داستانی مدرن ایران و هم در موضوع ادبیات داستانی مدرن روسیه. ادبیات ایران را در چهار دوره برگزار می‌کنم. در هر دوره به چند نویسنده میپردازم. در مورد بستر تاریخی آن دوره صحبت می‌کنم. جریان های فکری مرتبط با دوره زمانی را توضیح می‌دهم و در نهایت با توجه به بستر تاریخ سیاسی و روشنفکری به نقد تاریخی آثار ادبی پرداخته می‌شود. توضیح زیر اطلاعات کاملی ست در مورد هر کدام از چهار دوره. پاییز امسال دوره اول و دوم همزمان برگزار خواهد شد. برای کسب اطلاعات مربوط به ثبت‌نام می‌توانید با شماره تلفن یا ایمیل روی آگهی تماس بگیرید. 

توضیحی در مورد دوره‌­ها

1.        دوره اول: ازشکل­گیری اندیشه‌هایتجدد­خواهانه تا پایان سلطنت رضاشاه

·         نویسندگان مورد بحث: جلیل محمدقلی­زاده، محمدعلی جمالزاده، صادق هدایت، بزرگ علوی

·         محورهای اصلی بحث تاریخ سیاسی و تاریخ روشنفکری: پیش­زمینه­های شکل­گیری تجددخواهی ایرانیان، قاجاریه و اندیشه قانون­گرایی پیش از مشروطه، فضای فکری مشروطه و تاثیر انقلاب مشروطه بر ادبیات، تاثیر جنگ جهانی اول و انقلاب روسیه بر فضای اجتماعی و اندیشه روشنفکران، روشنفکری و مردان سیاسی، اقتدار رضاخانی و هویت ایرانی

·         فهم ادبی: رئالیسم ایرانی، ادبیات متعهد

·         تعداد جلسات: 10 جلسه

2.        دوره دوم: ازروی کار آمدن محمد رضا شاه تا انقلاب سفید

·         نویسندگان مورد بحث: صادق چوبک، ابراهیم گلستان، بهرام صادقی، سیمین دانشور

·         محورهای اصلی بحث تاریخ سیاسی و تاریخ روشنفکری: تاریخ سیاسی-اجتماعی قبل و بعد از کودتا، تاثیر کودتا بر اندیشه روشنفکران ایران، مدرنیزاسیون و تاثیر آن بر زنان و بازنمایی آن در ادبیات

·         فهم ادبی: ناتورالیسم ایرانی

·         تعداد جلسات: 6 جلسه

3.        دوره سوم: انقلاب سفید، اصلاحات ارضی و تبعات آن

·         نویسندگان مورد بحث: احمد محمود، جلال آل احمد، محمود دولت آبادی، ابراهیم گلستان

·         محورهای بحث تاریخ سیاسی و تاریخ روشفکری: محتوای انقلاب سفید شاه و ملت، نقد اصلاحات ارضی و تبعات آن، زنان و اصلاحات ارضی، روشنفکران و موضع­گیری آن­ها در برابر اصلاحات ارضی، روشنفکران و موضوع بازگشت به خود

·         فهم ادبی: ادبیات اقلیمی

·         تعداد جلسات: 6 جلسه

4.        دوره چهارم: از انقلاب سفید تا انقلاب پنجاه و هفت      

       ·         نویسندگان مورد بحث: خسرو شاهانی، بهرام صادقی، ابراهیم گلستان، غلامحسین ساعدی، علی­اشرف درویشیان، جلال آل­احمد، سیمین دانشور، هوشنگ گلشیری

      ·         محورهای بحث تاریخ سیاسی و تاریخ روشنفکری: نفت و فاصله گرفتن دولت از ملت، طبقه متوسط شهری و بحران هویت، استبداد شاه و تاثیر آن بر اندیشه‌های روشنفکری و جریان­های ادبی، خیزش­های جهانی و تاثیر آن بر اندیشه‌های روشنفکری، روشنفکران و تحول­خواهی در دهه پنجاه

     ·         فهم ادبی: مدرنیست­های ایرانی و جریان‌ ادبی متاثر از آن
     ·         تعداد جلسات: 10 جلسه

 دستاوردهای کلاس

1.        در حوزه ادبیات:

·         در پایان هر دوره نقشه­ای ذهنی خواهید داشت که به شما می­گوید در آن دوره تاریخی، شرایط اجتماعی-سیاسی ایران و تحولات جهانی چه انعکاسی در ذهن روشنفکر نویسنده داشته و چطور به شکل­گیری اثر ادبی ختم شده است. اگرچه در هر دوره تحلیل چند اثر خاص مد نظر است، اما شما از زندگی نویسنده، گرایش­های فکری او، رابطه­اش با نویسندگان قبلی و اثرگذاری­اش بر نویسندگان بعدی آگاه می­شوید.

·         از طریق سوالاتی که دریافت می­کنید یاد می­گیرید چطور یک اثر را نقد تاریخی-جامعه­شناختی کنید. برای هر داستان شما مجموعه سوالاتی را دریافت می‌کنید که به شما کمک می­کند اثر ادبی را عمیق­تر بخوانید، آن را از زاویه‌های متفاوتی نگاه کنید و بین وقایع تاریخی، جریان­های فکری و اثر ادبی رابطه منطقی پیدا کنید و به این ترتیب شیوه­ای از نگاه به ادبیات را یاد بگیرید.

2.        در حوزه رشد فردی:

·         خواندن آثار ادبی به صرف شناختن آنها یا یادگرفتن تحلیلشان کاری­ست در حوزه تخصص منتقدین ادبی، اما اثر ادبی برای منتقد ادبی نوشته نمی­شود. نویسنده می­نویسند تا ارزشهای اخلاقی و اندیشه­های فردی و اجتماعی افراد جامعه را به چالش بکشد و به این ترتیب به رشد فکری و شخصیتی آدم­ها کمک کند. در مجموعه سوالاتی که در هر جلسه دریافت می­کنید پرسش‌هایی در ارتباط با اثر مطرح می­شود که اندیشه­ها و باورهای شما را به عنوان خواننده اثر به چالش می‌کشد. چالش باورها، بحث و گفتگو در مورد آنها در کلاس به شما کمک خواهد کرد دریچه­های تازه­ای به هویت­ فردی و جمعی­تان باز شود.

3.        در حوزه تاریخ سیاسی:

·         در این کارگاه با مهم­ترین رخداد­های تاریخی بازه زمانی مربوط به دوره آشنا خواهید شد. برای این کار کتاب مرجعی در اختیار خواهید داشت که مطالعه بخش‌هایی از آن به شما تصویر نسبتا جامع و شفافی از رویدادهای تاریخی می­دهد. در عین حال آن دسته از رویدادهای مهم تاریخ جهان که بر ادبیات ایران تاثیر گذاشته است نیز در کلاس مورد بحث قرار می­گیرد. به این ترتیب شما در پایان هر دوره می­توانید نقشه رخدادهای مهم تاریخی ایران و جهان (مرتبط با تحولات ایران) را در ذهنتان بسازید.

4.        در حوزه تاریخ روشنفکری:

·         در تحلیل ادبیات ایران نمی­توانیم چشم روی جریان اندیشه و تحولات اندیشه در ایران و جهان ببندیم. بخشی از بحث کلاس به تحولات اندیشه در ایران اختصاص دارد. اگرچه ادبیات مدرن ایران در سالهای پایانی قرن گذشته شکل گرفته و محصول تجدد دوره قاجار و به خصوص انقلاب مشروطه است، اما ریشه­های آن به دوره صفویه بازمی­گردد و برای فهم بهتر جریان روشنفکری باید نگاهی هم به آن دوره انداخت.

شرایط شرکت در دوره­ها

1.        طبعا اگر اهل داستان­خوانی باشید یا تاریخ بدانید آنچه از این دوره­ها برداشت خواهید کرد به مراتب عمیق­تر خواهد بود. با این حال نداشتن دانش اولیه در حوزه تاریخ و ادبیات مانعی برای بهره بردن در کلاس نیست. فقط باید پابه­پای دیگر بخوانید. بنابراین تنها شرط شرکت در دوره اینست که عادت و فرصت دو ساعت مطالعه در هفته را داشته باشید.

2.        جلسات، یک درمیان تاریخ و ادبیات است. بنابراین یک هفته درمیان یک مطالعه ده تا بیست صفحه­ای تاریخ دارید و یک جلسه درمیان باید یک داستان کوتاه یا نوولا از نویسنده مورد نظر بخوانید و زمانی یک ساعته صرف پاسخ­دادن به سوالات کنید. در طرح درسی که به شما ارائه می­شود مطالعه سه داستان برای هر جلسه داستانی پیشنهاد شده­است اما فقط به یک داستان پرداخته می­شود و دو داستان دیگر  برای آنهایی­ست که می­خواهند زمان بیشتری به مطالعه اختصاص دهند.